.jpg)
Emet’e İnen İlk Uçak: Emet Tayyaresine İsim Verme Töreni
1911’de İtalyanlarla yapılan Trablusgarp Savaşıyla hava kuvvetlerinin önemini kavrayan Osmanlı Devleti orduyu uçaklarla donatmak için girişimlere başlamış ve ilk uçak 1912’de ordumuza katılmıştır. Devletin maddi sıkıntıları yüzünden sürdürülemeyen bu girişimin devamı için kampanya başlatılarak halka müracaat edilmiştir. Büyük zorluklarla atlatılan İstiklal Savaşının ardından yine maddi imkânların azlığı hava kuvvetlerini güçlendirmeye yeterli gelmemiştir. 16 Şubat 1925 tarihinde “Türk Tayyare Cemiyeti” kurularak tekrar uçak alım kampanyaları başlatılmış ve bu çalışma 1935 yılına kadar sürmüştür.1935’te cemiyetin adı “Türk Hava Kurumu” olarak değiştirilmiştir.
Türk Tayyare Cemiyeti aldığı kararla on bin liranın üzerinde yardım yapan şehir, kasaba, köy, aile, kişi ya da kurumların isimlerini uçaklara vermeye başladı ve uçaklara isim verme uygulaması törenler düzenlenerek gerçekleştirildi. Cemiyet, halkı uçağa isim verilecek yerleşim yerindeki meydana davet ediyor yapılan gösteri uçuşu sonrası uçağa isim veriliyordu. Böylece halk parasının nasıl kullanıldığına şahit oluyor ve halkı bir gurur yaşıyordu. İsim, uçağın gövdesine ya da kuyruğuna yazılıyor ve resmî bir açılış gerçekleştiriliyordu. İlk tören 17 Nisan 1925’te Ankara’da gerçekleştirilerek Adana Ceyhan halkının bağışlarıyla alınan uçağa törenle Ceyhan ismi verilmiştir.
Türk Tayyare Cemiyetinin tertip ettiği bağış kampanyasına Kütahya ve ilçeleri de iştirak etmiştir. Kütahya merkez, Simav, Emet, Gediz ve Tavşanlı ilçeleri de cemiyetin yerel şubeleri aracılığıyla bu bağış kampanyasına katılmış ve orduya beş adet uçak hediye etmişlerdir. Bu uçaklara Kütahya, Simav, Emet, Tavşanlı ve Emet isimleri verilmiştir.
İstiklal Savaşında Yunan’a karşı verdiği kahramanca mücadeleyi savaş sonrasında da ordusunu desteklemekle devam ettiren Emetliler Türk Tayyare Cemiyetinin bağış kampanyasına destek vererek 1928’de ordumuza bir uçak hediye etmişlerdir. 1941 yılına dek görevini sürdürecek olan Fransız imalatı “Caudron C 59” marka bu uçağa isim verilmek üzere 4 Eylül 1928’de Emet’te halkın da katılımıyla coşkulu bir tören yapılmıştır. Törene kimlerin katıldığı ve nasıl bir tören icra edildiği Kütahya mecmuasının 15 Eylül 1928 tarihli 67. sayısının 11. sayfasında teferruatlıca anlatılmıştır.
Bir gün öncesinde Emet şehri bayraklarla donatılarak törene hazırlanmıştır. Sabah saatlerinde yapılan törene cemiyetin Emet şube yönetimi tam kadro katılmıştır. Buna göre; Emet Tayyare Cemiyeti Şube Başkanı ve aynı zamanda Halk Partisi Emet Temsilcisi Mehmet Bey, Cemiyetin İkinci Başkanı Avukat Cemal Bey, cemiyetin muhasibi Öğretmen Said Bey, cemiyetin üyeleri Askerlik Şubesi Başkanı Binbaşı İzzet Bey, İlçe Jandarma Komutanı Mustafa Celal Bey, Belediye Başkanı Ahmet Bey, Hasan Fehmi zâde Fuat Bey, Sarı Ali zâde Ahmet Bey, cemiyetin veznedarı Tahsin Bey ve cemiyetin muakkibi Mehmet Bey törende hazır bulunmuşlardır. Bunun yanında; İlçe Kaymakamı Memduh Bey, İlçe Mal Müdürü Mustafa Remzi Bey, Öretmen Necmiye Hanım, Emet Mahkeme Başkanı Hâkim Saib Bey, İlçe Savcısı Hüseyin Kâzım Bey, İlçe Sorgu Hâkimi Sabri Bey, Mahkeme Başkâtibi Hafız Bey, İlçe Meclisi Üyesi Gedizlizâde Rıza Bey ve çevre köylerden de gelenlerin oluşturduğu kalabalık bir halk topluluğu ile öğrenci gurupları törende yerini almışlardır.
Uçağı, Eskişehir Üçüncü Tatbikat Bölüğünden Pilot Fehmi Bey ve Uçuş Müdüriyetinden Birinci Mülazım Tevfik Bey uçurarak alana indirmişlerdir. Konuşmaların ardından İlçe Kaymakamı Memduh Bey’in kestiği kurdele ile uçağın ismi “Emet” olarak verilmiştir. Sonrasında İlçe Jandarma Kumandanı Mustafa Celal Bey, İlçe Kaymakamı Memduh Bey, Belediye Başkanı Ahmet Bey, Cemiyet Muhasibi Said Bey uçağa binerek uçuş deneyimi yaşamışlardır. Uçağın pilotları bir gün Emet’te misafir edilmişler ve ertesi gün Örencik nahiyesine de inerek Örencik halkıyla uçağı buluşturmuşlardır.
Emetlileri oldukça gururlandıkları bu gün Kütahya mecmuasında Emet Tayyare Cemiyeti Şube Başkanı ve aynı zamanda Halk Partisi Emet temsilcisi olan Mehmet Bey’in kaleminden şöyle anlatılmıştır:
Eğrigöz, nam-ı diğer Emet Tayyare Cemiyeti Şubesi Eylül’ün dördüncü günü memleket ve milletine almış olduğu tayyaresinin ad koyma merasimini yeni Türk harfleriyle parlak ve taşkın tezahüratla tevsîm ve tezyin etmek şerefine nail oldu.
Bilumum Emet kazası evler, dükkânlar mağazalar devâir-i müessesât-ı resmiye ve hususiyesi sevgili bayraklarımızla bir gün evvel donatılmıştı. Sabahleyin saat dörtte kasabaya çeyrek saat mesafede bulunan tayyare meydanına ilk otomobillerle Tayyare Cemiyeti Reisi ve Halk Fırkası mutemedi Mehmet, Reis-i Sânî Dava Vekili Cemal, Cemiyet Muhasibi Muallim Said, azadan Askerlik Şubesi Reisi Binbaşı İzzet, Kaza Jandarma Kumandanı Mustafa Celal, Belediye Reisi Ahmet, Hasan Fehmi zâde Fuat, Sarı Ali zâde Ahmet ve Cemiyet Veznedarı Tahsin, Muakkib Mehmet Bey’lerle Mal Müdürü Mustafa Remzi Bey, diğer otomobil ile de Kaza Kaymakamı Memduh Bey kasaba kızlarının talim ve terbiyelerine ve muasır medeniyette yetişmelerine hadim refikası Muallim Necmiye Hanım’la beraber ve diğer otomobille Kaza Mahkeme Reisi Hâkim Saib, Müddeiumumî Hüseyin Kâzım, Müstantik Sabri, Mahkeme Başkâtibi Hafız Bey’lerle Meclis-i Umumi Azasından Gedizlizâde Rıza Bey azimet etmişlerdir. Müteakiben sair memurîn, kadın, erkek, mektep talebeleri ve birçok köylü halkımız meydanın elli kilometre gerilerini işgal etmişlerdi. Bütün gözler, düşünceler semaya nazır, o güzel tayyarelerine kemal-i iştiyak ve heyecanla intizar ediyorlardı.
Meydanın şark canib-i ufkundan tayrân eden tayyarelerinin vürudunu gören halk yekdiğerini şen ve şatır müjdelediler. Bilahare saha üzerinde çarh ettikten sonra bir hal-i intizam ve mükemmeliyette meydanlığa indi. Halkın daha büyük sevinç çırpıntısıyla muhterem tayyarecilerini ve memleket tayyaresini görmek ve samimi tavaf ve istikbal etmek üzere tayyarenin etrafına dolarak mütemadi alkışlarda bulundular. Eskişehir Üçüncü Tatbikat Bölüğünden Pilot Fehmi ve Uçuş Müdüriyetinden Birinci Mülazım Tevfik Bey’leri alarak çam dallarından ihzar edilmiş olan mahalde limonata, çay, kahve ile taziz ve Tayyare Cemiyeti Heyet-i İdaresi tarafından elli lira kıymetinde tayyarecilerimize iki halı ihdâ edilmiştir.
Burada on beş dakika istirahattan sonra yeni Türk harfleriyle Emet ismi tahrir ve tesmiye ve beyaz patiska ile ism-i mahalli kapatılıp beyaz ve al kurdelelerle tayyarenin bel muhiti bağlandı ve Tayyare Cemiyeti Reisi Mehmet Bey tarafından veciz bir nutuk iradıyla bani-i inkılâbımız Büyük Gazi, münecci-i a’zamımızın ilhamıyla milletin kalbinden doğan ve milletin hissiyatına hâkim olan tayyare cemiyeti namına son düşman işgal ve ateşlerine maruz kalmış bulunan fedakâr ve hamiyetli memleket halkına ve aziz köylerine teşekkür ve bu merasimi tebrik etmiş ve daha bu gibi millet ve memleketlerine binlerce tayyare hediye edeceklerine artık şüphe olmadığını ve samimi bir teveccüh halesi içinde candan ve çok yakından alakalarla mesaisine devam eden Emet Tayyare Cemiyetinin ve şehir efkâr-ı umumiyesinin iman ve hissiyatının kuvvetine bu günkü tezahüratın şahit olduğunu ilave eylemiştir. Hazirunun hararetli alkışlarından sonra Kaza Kaymakamı Memduh Bey tarafından kurdeleler makasla kesilmiştir.
Bu merasimden sonra Jandarma Kumandanı Mustafa Celal, Kaza Kaymakamı Memduh, Belediye Reisi Ahmet, Cemiyet Muhasibi Said Bey’ler tayyareye râkiben uçuş hareketleri yapılmış ve tayyarecilerimiz bir gün arzu-i umumi ile misafir alıkonularak öğle ile ikindi arasında pek sıhhi olan Aşağı Kaplıca hamamında istihmam ettirilmiş ve akşam Tayyare Cemiyeti Reisi Mehmet Bey hanesinde istirahat olunduktan sonra eylülün beşinci günü saat beşte kasaba üzerinde mükerrer uçuşla memleketimizi selamlayıp kazaya merbut Virancık nahiyesi ahalisinin talep ve arzuları veçhile inerek anları da tatyib ve tesrir eylemişlerdir.
Emet Cumhuriyet Halk Fırkası Mutemedi Mehmet
