Eğrigöz mü Emet mi?
Eğrigöz kazasının merkezi neredeyse cumhuriyete kadar her zaman Eğrigöz köyü olmuştur. Birkaç sefer nahiye konumuna getirilen Eğrigöz, 1918’den sonra tekrar kaza statüsüne kavuşunca bu kez kaza merkezi Emet kasabası yapılmıştır. Bu noktada, Emetlilerin yakından tanıdığı Doktor Fazıl Doğan kazanın adının da Emet olarak değiştirilmesi gerektiğini savunarak 1921’de Hamiyet-i Milliye gazetesinde bir makale yazmıştır. Maalesef bu makaleye ulaşamadık. Simav mebusu Yusuf Cemil Bey ise Fazıl Doğan’ın bu görüşüne karşı çıkarak cevap olarak 28 Nisan 1921 tarihli Hakimiyet-i Milliye’ye bir makale kaleme almıştır. Doktor Fazıl Doğan kazanın adının Emet olması gerektiğini savunurken Yusuf Cemil Bey ise Eğrigöz olarak kalmasını savunmuştur. Biz konu hakkında yorum yapmadan Yusuf Cemil Bey’in makalesini olduğu gibi buraya aktarıyoruz;
Eğrigöz-Emet
Bundan evvel kazaya terfi olunan Emet kasabası, unvan-ı resmiyesinin Eğrigöz’e tahvil olunmasındaki sebebin anlaşılamadığı ve Ahmet isminde birinin çiftliği unvanından muhaffef Emet gibi bir lafz-ı millî var iken Akrıkos kelime-i ecnebisinden muharref Eğrigöz isminin idamesi caiz görülemediği hakkında gazetenizde Doktor Fazıl Doğan imzalı bir makale gördüm.
İsimlerde mana aranılmayacağı cümlece malum olmakla beraber yine Türkçe Eğribudak veya Eğrikaş vesaire gibi manalar ifade eden Eğrigöz isminin, vahşetiyle ve abûsetiyle müştehir Akrıkos nam hükümdar-ı Hristiyan’ının unvan-ı muharrefi olup olmadığı hakkında tetkikata girişmeğe lüzum görmedim.
Eğer araştıracak olur isek böyle muharref ve rastgele Türk ahenk ifadesine uydurulmuş birçok alâm-ı beldâne tesadüf ederiz.
Ezcümle ism-i kadimi Kutaipom olan Kütahya ve İkonyum olan Konya ve Genadiyos olan Gediz ve Sinos yahut Simonis olan Simav ve Pergamus olan Bergama bu kabildendirler. Ve bunlar da Türkçe iyi kötü bir mana işrâb ettirecek yoktur. Ve malum olduğu üzere bizde emsaline pek çok tesadüf edilecek olan bu misali ve ism-i kadim-i ecnebisinden muharref olan memleket isimlerini kâmilen değiştirecek olursak Eğrigöz isminin Akrıkos’dan muharref olup olmadığı işte o zaman mevzubahis olabilir. Sonra Tevarih-i Osmaniye’mizde de mezkûr olduğu üzere cennetmekan Sultan Orhan hazretlerinin refikaları olmakla mübâhî Devletşah Hatun’a çeyizlik olmak üzere biraderleri Germiyanoğlu Yakup Çelebi tarafından armağan edilen Simav, Tavşanlı hisarları meyanında Eğrigöz kalesi de mezkûr olduğu için işbu isim bu nokta-i nazardan da bir kıymet-i tarihiyeyi haizdir. Esas itibariyle kazanın heyet-i umumiyesine tahsis edilmiş, kaza olan Emet kasabasının idame ve muhafaza-i unvanına da mâni değildir.
Çünkü bizde merkezinin ismi başka ve heyet-i umumiyesinin ismi yine başka birçok kaza ve liva olduğu cümlenin malumudur. Bunlardan bazılarının isimlerini zikr ve tadâd etmek lazım gelirse, sancaklardan merkezi Balıkesir olan Karesi’yi ve Manisa olan Saruhan’ı ve Muğla olan Menteşe’yi ve Mezraa olan Ma‘mûretü'l-Azîz ve Hozat olan Dersim’i ve Samsun olan Canik’i ve Bilecik olan Ertuğrul’u ve Silifke olan İçil’i ve Rize olan Lazistan’ı ve Çanakkale olan Biga’yı ve kazalardan da merkezi Takmak olan Eşme’yi, Acıbadem olan Karaağaç’ı, Yarengüme olan Tavas’ı ve Balat olan Dursunbey’i ve Mamahatun olan Tercan’ı ve Adıyaman olan Hısn-ı Mansur’ı ve Beyce olan Orhaneli’ni misal olmak üzere zikredebilirim ve bu itibar ile merkez kazanın ismi Emet ve heyet-i umumiyesinin ismi Eğrigöz olmasında kanaatimizce Fazıl Bey’in tadâd eylediği yerden hiç biri yoktur. Çünkü merkezin Emet ismi merâkiz-i maruza-i sabıka misali her dem mahfuzdur.
Simavlı Bergamalıoğlu Muhasin
