TARİH BOYUNCA EMET DEPREMLERİ
Türkiye bir deprem ülkesidir. Bu cümleyi ülkemizde doğan her bir birey bebekliğinden itibaren sıkça duymaktadır. Ve hatta hepimiz deprem felaketinin soğuk yüzüyle daha çocukken karşılaşmışızdır. Ülkemizde neredeyse her yıl büyük veya küçük can ve mal kayıplarına neden olan birkaç deprem yaşanmaktadır. Dahası şu son 100 yıl içerisinde felaket boyutunda depremler meydana gelmiştir. Bunların en taze örnekleri 6 Şubat ve Marmara depremleridir.
Emet yöresi de Simav Fay Zonu üzerinde yer aldığı için ileri derece de depremsel bir bölgedir. Ben elbette bir deprem uzmanı değilim ve yazımın konusu da depremlerin karakteristikleriyle alakalı değil.
Köşemizin konsepti Emet tarihi olduğu için bu yazımızda Emet’in deprem tarihini inceleyeceğiz. Peki neden bugün? Çünkü Emet tarihinde ki en büyük Emet merkezli deprem 96 yıl önce bugün 3 Mayıs 1928 tarihinde meydana gelmiştir.
Emet Bölgesi tarih boyunca pek çok depremin etkisi altında kalmıştır. Emet’de tarihe geçen ilk büyük deprem Milattan Sonra 12 yılında meydana gelmiştir. Gediz dolaylarında bulunan bir antik yazıtta Ryandakus’un (Emet Çayı) kuzeyinde bir depremin meydana geldiği ve çevre şehirlere zararlar verdiği yazmaktadır.
Bundan sonraki yüzyıllar içerisinde elbette Emet pek çok depremden etkilenmiştir. Ancak ben yazımın ana fikrini “Emet merkezli” yani birebir Emet’de meydana gelen depremler ile kısıtlı tutmak istemekteyim. Bu nedenle MS. 12 yılından itibaren 19. Yüzyıla kadar Emet merkezli depremleri araştırdığımızda belirgin bir bilgiye ulaşamamaktayız.
EMET’TE HER YIL ORTALAMA 09.-3.9 ARASI 626 DEPREM OLUYOR
Ama bu koca 1884 yıllık dönemde hiç büyük deprem olmadığı manasına gelmemelidir. Çünkü istatiksel olarak Emet’de her yıl Richter ölçeğine göre 0.9-3.9 arasında şiddete sahip 626 deprem meydana gelmekte ve her 7 yılda bir kez de 4-5 şiddetinde meydana gelmektedir. Ayrıca 60-65 yılda bir kez de 6 ve üzerinde şiddete sahip deprem olma riski bulunmaktadır.
Kayıtlı tarihe göre Osmanlı döneminde Emet merkezli meydana gelen en büyük deprem 16 Mayıs 1896 yılında yaşanmıştır.
6.22 şiddete sahip olduğu bilinen deprem sabah saatlerinde meydana gelmiş ve başta Emet olmak üzere geniş bir alan bu depremden etkilenmiştir. Ayrıca 2 Aralık 1860 yılında Emet ve Tavşanlı arasında bir bölge merkezli 6.6 şiddetinde olduğu tahmin edilen bir deprem yaşanmıştır. Ancak kayıtlara Tavşanlı merkezli bir deprem olarak geçmiştir.
Yıl dönümünde bu yazıyı yazdığımız deprem ise yabancı gazeteler de dahi bahsedilen 3 Mayıs 1928 depremidir. (Kimi kaynaklara göre 2 Mayıs) Bu deprem şiddeti ve boyutu itibariyle 1928 Emet Depremi olarak tarihe geçmiştir.
3 Mayıs 1928 Perşembe günü öğle saatlerinde meydana gelen deprem 1896 depremi gibi 6.2 şiddetindeydi ve çok geniş bir alanı etkilemişti.
Türkçe kaynaklara göre deprem Tavşanlı güneyi ve Emet doğusunda Kocasu vadisi mevkiinde meydana gelmiş ve oldukça yıkıcı etkileri olmuştur. Depremin hasarı Emet çevresinde ağır boyutta, Kütahya’ya kadar uzanan hatta ise orta ve hafif ölçekte olmuştur. Deprem tüm Kuzey Batı Anadolu’da ve güney Trakya da hissedilmiştir.
YABANCI KA
YNAKLARDA EMET DEPREMİ
Yabancı haber kaynaklarına göre ise 800 ev yıkılmış ve 32 kişi vefat etmiştir. Vefat sayısının azlığı depremin şiddetini gölgelese de o dönemde genellikle hafif (ahşap,kerpiç) malzemeden ve az katlı binalar kullanıldığı için vefat sayısı azdır.
Newyork Herald Gazetesi’nin haberinde; “Kütahya’da geçen Perşembe çok büyük bir deprem meydana geldi. Deprem nedeniyle kesilen telgraf hatları nedeniyle deprem ancak 6 mayıs tarihinde merkeze bildirilebilmiştir. Gelen haberlere göre Kütahya’ya yakın Dağardı köyünün tamamen yıkıldığı (“destroyed” ifadesi kullanılmış -yok olduğu-) yıkılan binalar nedeniyle 2 kişinin vefat ettiği ve 60 kişinin yaralandığı, Bursa’ya yakın İnegöl’de ise bir kişinin enkaz altında kalarak öldüğü ve başka 3 köyün daha kötü derecede yıkıldığı ve binlerce kişinin evsiz kaldığı bildirilmiştir.
Bir Fransız gazetesinin haberinde ise “Türkiye’de ki Depremin Ardından 32 Ölü” manşeti atılmış ve haberin devamın ise; Geçtiğimiz Perşembe günü Türkiye’de meydana gelen depremde 800 evin yıkıldığı ve enkazlardan 32 kişinin cansız bedeninin çıkarıldığı bildirildi. Kütahya ilinin pek çok ilçesinde bir çok köyün neredeyse yıkıldığı biliniyor. İfadeleriyle gündeme getirilmiştir.
3 Mayıs depremi bu gibi bilgiler ile Emet tarihinde meydana gelmiş en büyük afettir denilebilir. Depremin Emet özelinde etkilerini maalesef resmi ve akademik kaynaklardan bulamadık. Yerel Tarih araştırmaları ile zengin bir bilgiye ulaşılacağını tahmin etmekteyim. Bu depremden önce Emet yöresi 1919 Balıkesir Depremi ve sonrasında 1943 Şaphane, 1950 Tavşanlı ve Gönen, 1970 Gediz ve 1999 Marmara depremlerinden oldukça çok etkilenmiştir. Ancak bunların etkilerini vs. araştırmak akademik bir çalışma ile mümkündür.
